Samenvatting
Het wetsvoorstel Wet planmatige aanpak onderwijshuisvesting schrijft voor dat gemeenten een integraal huisvestingsplan (IHP) vaststellen ten aanzien van onderwijshuisvesting in het primair en het voortgezet onderwijs over een periode van vier jaar. Hierin formuleert elke gemeente het beleid voor de onderwijshuisvesting van elk schoolgebouw op haar grondgebied in relatie tot de prognose van het aantal leerlingen in die vier jaar. In het IHP moeten het bouwjaar, het energieverbruik, de verwachte technische levensduur en het geraamde investeringsbedrag staan. De onderwijsinstelling dient iedere vier jaar per schoolgebouw een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) vast te stellen. Het MJOP moet inzicht geven in de onderhoudswerkzaamheden en de daarvoor benodigde middelen. Het MJOP dient als basis voor het overleg tussen gemeenten en schoolbesturen ten behoeve van het IHP.
Volledige tekst
Waarom planmatige aanpak onderwijshuisvesting?
Een integrale en planmatige aanpak van onderwijshuisvesting is om meerdere redenen noodzakelijk om de kwaliteit van de onderwijshuisvesting op peil te brengen. Te weinig investeren in onderwijshuisvesting kan de onderwijsresultaten verder onder druk zetten en verschillen hierin vergroten. Ook laten gemeenten en schoolbesturen onoverbrugbare verschillen zien in de financiering van renovaties van bestaande gebouwen. Schoolbesturen hebben geen mogelijkheden om overschotten op hun bekostiging in te zetten voor huisvesting. Hoewel de Minister van OCW onvoldoende ‘objectieve sturingsinformatie’ heeft om een volledig beeld van het functioneren van het stelsel te vormen, is het duidelijk dat de eisen voor het gebruik van schoolgebouwen niet meer passend zijn bij de huidige duurzaamheids- en huisvestingsopgave.
Doel planmatige aanpak onderwijshuisvesting
Het doel is het bereiken van een integrale, planmatige en doelmatige aanpak van de bouw en het onderhoud van onderwijshuisvesting alsook een beter gesprek tussen gemeenten en schoolbesturen met een gezamenlijke verantwoordelijkheid over nieuwbouw, verbouw en onderhoud.
Middelen
Het Nationaal Groeifonds heeft definitief € 124,2 miljoen toegekend en € 359,5 miljoen voorwaardelijk. De voorwaardelijke middelen worden toegekend wanneer de Groeifondscommissie tijdens de formele beoordelingsmomenten heeft geoordeeld dat het programma voldoende voortgang laat zien.
Adviezen planmatige aanpak onderwijshuisvesting
In de eerste plaats moet er in het MJOP en het IHP meer ingezoomd worden op de procedure. In de tweede plaats dient het begrip renovatie duidelijk afgebakend worden, nu de tekst van het wetsvoorstel en die van de toelichting verschillend zijn. Ook adviseert de Afdeling van de Raad van State een scherpere toelichting te schrijven over de bestedingsmogelijkheid van de overschotten van de lumpsumbekostiging aan onderwijshuisvesting door de schoolbesturen en wat de relatie is met de huisvestingsverantwoordelijkheid van gemeentebesturen. Tot slot is het advies om in de toelichting in te gaan op de relatie tussen het verwachte ambitieniveau van de investeringen in onderwijshuisvesting en de lange termijn doelstelling om achterstanden in te halen en schoolgebouwen toekomstbestendig te maken qua duurzaamheid en binnenklimaat.
IHP en behalen klimaatdoelstellingen 2030
Momenteel ligt het vervangingstempo voor schoolgebouwen en andere utiliteitsgebouwen te laag om te voldoen aan de klimaatnormen van 2030. De beoogde inwerkingtredingsdatum van de Wet planmatige aanpak onderwijshuisvesting van 1 januari 2025 is inmiddels verschoven naar 1 augustus 2025. Gemeentebesturen dienen uiterlijk drie jaar na dato een IHP vastgesteld te hebben. Dat het wetsvoorstel op dit punt niet duidelijk vermeldt wat van de gemeentebesturen verwacht wordt, kan ertoe leiden dat gemeentebesturen hun ambities in hun eerste IHP te laag zullen stellen. De Afdeling adviseert dan ook om hier in de toelichting aandacht aan te besteden.
Compensatie planverplichting gemeenten
De overgrote meerderheid van de gemeenten werkt al met een IHP maar een deel van de IHP’s voldoet nog niet aan de eisen van het wetsvoorstel en de ministeriële regeling. In de eerste jaren na inwerkingtreding van de wet is een structurele extra ambtelijke inzet van gemeenten vereist. Daarom adviseert de Afdeling in de toelichting inzichtelijk te maken wat de nieuwe regeldruk inhoudt, met welke financiële gevolgen gemeenten te maken gaan krijgen en hoe zij daarvoor worden gecompenseerd.
Bronnen
https://www.raadvanstate.nl/adviezen/@142486/w05-24-00050/
https://www.internetconsultatie.nl/onderwijshuisvesting/b1
Babsrecht 