Samenvatting
Toegang tot de stad is van belang voor individuele burgers, maar ook voor de kwaliteit en samenhang van de samenleving als geheel. Het aantal huishoudens groeit echter sneller dan de groei van de woningvoorraad, vooral in de stad. Woningcorporaties zijn na de verhuurdersheffing minder woningen gaan bouwen. Aanbevolen wordt om de vrije huursector te stabiliseren door lange termijninvesteerders aan te trekken. Bovendien blijft de generatie die vlak na de tweede wereldoorlog geboren is in een grote woning wonen. Dit belemmert de doorstroming van woningen. Om de beschikbaarheid en geschiktheid van woningen in de stad te vergroten, is in 2017 een bijzonder initiatief gestart in Rotterdam. Naar Zwitsers model is een coöperatieve vereniging opgericht. De leden leggen geld in en krijgen als gezamenlijke eigenaren niet-verhandelbare aandelen van appartementen die ze tegen kostprijs kunnen huren. De grond wordt gepacht van de gemeente. Het voor lange tijd vastliggen van de woonlasten brengt financiële zekerheid.
Volledige tekst
Waarom is toegang tot de stad voor iedereen belangrijk?
‘Duurzame steden en gemeenschappen’ is één van de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. Steden moeten iedereen kansen bieden en toegang tot basisvoorzieningen zoals huisvesting. Als bepaalde sleutelfuncties zoals wonen niet toegankelijk zijn, kan dat leiden tot eenzaamheid en inactiviteit onder individuele burgers. De kwaliteit en samenhang van de samenleving als geheel gaat ook achteruit. Er kan dan niet optimaal gebruik gemaakt worden van het arbeidspotentieel, het onderwijsaanbod, de gezondheidszorg en culturele voorzieningen.
Aanbevelingen voor meer woningen in de stad
De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) heeft op 1 oktober 2020 het advies ‘Toegang tot de stad’ gepubliceerd. De eerste aanbeveling aan de rijksoverheid en gemeenten is het beleid vooraf te toetsen aan sleutelfuncties als wonen. De tweede aanbeveling is meer ruimte te bieden aan burgerinitiatieven. Verder moet de bestaande woningvoorraad beter benut worden bijvoorbeeld door het nog meer stimuleren van het ombouwen van kantoren tot woonruimte. Tot slot adviseert de RLI de vrije huursector te stabiliseren door lange termijninvesteerders aan te trekken.
Beschikbaarheid van woningen in de stad
De groei van de woningvoorraad loopt achter bij de groei van het aantal huishoudens, vooral in verstedelijkte regio’s. Een belangrijke reden hiervoor is dat woningcorporaties zich na de invoering van de verhuurdersheffing in 2013 meer gericht hebben op verduurzaming dan op bouw van woningen. Woningcorporaties of bezitters van meer dan vijftig sociale woningen betalen een heffing over de WOZ-waarde van deze woningen. Woningcorporaties die investeerden in onder andere het aardgasvrij maken van de woningen, konden een heffingsvermindering aanvragen. Naast de structurele woningkrapte is er ook sprake van hapering van doorstroming van woningen. Er is een grote vraag naar gezinswoningen. Er zijn relatief veel mensen, die geboren zijn in de periode van de geboortegolf vlak na de tweede wereldoorlog, in een relatief grote woning blijven wonen nadat de kinderen de deur uit zijn.
Geschiktheid van woningen in de stad
Voor deze ouderen is er een tekort aan levensloopbestendige woningen in de eigen buurt. Ook voor jongeren uit een jeugdzorghuis, (ex) psychiatrische patiënten en daklozen in een tijdelijke opvanginstelling is er nauwelijks geschikte woonruimte beschikbaar. In sommige gevallen leidt dit tot het ongewild op straat komen te staan.
Bijzonder initiatief voor betaalbare woningen in de stad met wooncoöperatie naar Zwitsers model
Door het woningtekort zijn de prijzen van koop- en huurwoningen gestegen. In 2017 is het ‘Rotterdams Woongenootschap’ opgericht. De leden van deze coöperatieve vereniging leggen geld in en krijgen niet-verhandelbare aandelen van appartementen. Zij zijn hiermee gezamenlijk eigenaar en huren een appartement van de vereniging tegen kostprijs. De grond wordt gepacht van de gemeente. De leden hebben financiële zekerheid omdat de woonlasten voor erg lange tijd vastliggen. Dit model, dat in Zurich een derde van de totale bouwproductie van gezinswoningen voor middeninkomens verzorgt, maakt wonen in de stad voor deze groepen betaalbaar. Hiervoor is wel voorfinanciering van de plankosten, toegang tot de grond en facilitering van financieringsmogelijkheden voor de lange termijn noodzakelijk.
Bronnen
https://wetten.overheid.nl/BWBR0034548/2020-01-01
Photo by Kees Streefkerk on Unsplash
Babsrecht 